İlk olarak 1940’larda tasarlanan ve ilk Büyük Uzay Teleskobu olarak adlandırılan Hubble Uzay Teleskobu, 24 Nisan 1990’da fırlatmadan önce onlarca yıllık planlama ve araştırma yapıldı. Hubble, insanlığın devrim yaratan sayısız bilim gözlemlerini gerçekleştirmeye yönelik sorunlu başlangıçlarının üstesinden geldi. Hubble, evrenin yaşını belirlemekten kendi güneş sistemimizdeki gök cisimlerindeki çarpıcı değişiklikleri gözlemlemeye kadar, insanlığın en büyük bilimsel araçlarından biri haline geldi.
Fırlatılış Amacı ve Yaşanan Sorunlar:
Uzay teleskopların yapımı ilk olarak 1923’te düşünüldü ve HUT için 1970’lerde, 1983’te uzaya gönderilmesi hedefiyle fon bulundu ancak proje teknik gecikmeler, bütçe sorunları ve Challenger faciası nedeniyle gecikti. 1990’da yörüngeye yerleştirildikten sonra bilim adamları ana aynanın teleskobun çalışmalarını kısıtlayacak şekilde yanlış yerleştirildiğini tespit etti. 1993 yılında bir uzay mekiği yolculuğunda bu sorun giderildi.
İlk uzay teleskopu olmasına rağmen, Hubble en büyüklerindendir ve birçok üstün özelliğe sahiptir. Ayrıca hem hayati öneme sahip bir araştırma aracı olması hem de astronomi için etkili bir halkla ilişkiler unsuru olması nedeniyle çok tanınmıştır.
Bakımı uzayda astronotlar tarafından yapılabilecek şekilde tasarlanan tek uzay teleskobu olan Hubble Bu özellik sayesinde, teleskobu Dünya’ya getirmek zorunda kalmadan astronotların uzayda bakım yapılabilmesi mümkün olmaktadır.
Sonuncusu Mayıs 2009’da olmak üzere beş adet bakım uçuşu gerçekleştirilmiştir. İlk servis uçuşu Aralık 1993’te Hubble’ın görüntüleme hatasının düzeltilmesi için gerçekleştirildi. 2, 3A ve 3B bakım uçuşları sırasında çok sayıda alt sistem onarılmış ve birçok gözlem cihazı daha modern ve yetkin olanlarıyla değiştirilmiştir. Ancak 2003 yılında Columbia Uzay Mekiği’nin yaşadığı kazadan sonra beşinci bakım uçuşu güvenlik gerekçeleri ile iptal edildi. Uzun tartışmalardan sonra NASA kararını tekrar gözden geçirdi ve kurumun yöneticisi Mike Griffin son kez olmak üzere bir servis uçuşu yapılmasına karar verdi. STS-125 Mayıs 2009’da gerçekleştirildi; iki yeni cihaz takıldı ve çok sayıda tamir yapıldı. Son uçuşta yapılan bakım ile 2021’de uzaya gönderilmesi planlanan ve Hubble’ın yerini alacak olan James Webb Uzay Teleskobu (JWUT), çalışmaya başlayana kadar HUT’un görev yapması beklenmektedir.
Hubble Hakkında Bazı Bilgiler
Fırlatılış Tarihi : 24 Nisan 1990
Faal olduğu süre : 20 yıl 7 ay
Yörüngeden İndirme :2021
Ayna sayısı :2
Hubble’ın Teknik Özellikleri
- Hubble teleskobu, yeryüzünden yaklaşık 550 kilometre yüksekte yer alır.
- Hubble İSS’den daha yüksektedir
- Dünya yörüngesinde 28.000 km/s hızla ilerlemektedir.
Büyüklüğü =
- Uzunluğu -> 13m
- Genişliği -> 4m
- ve Büyük olan Aynasının çapı-> 2.5m
- Ve diğerinde göre küçük olan gözlem aynasının çapı da -> 50cm
- Güneş panellerinin boyutu-> 8m
- Toplam Ağırlığı -> 12 ton
- 1.Aynanın ağırlığı-> 828kg)
- 2.Aynanın ağırlığı 12.5 kg)
- Hubble, 13milyar ışık yılı uzağı görebiliyordu
- İhtiyaç duyduğu enerjiyi ise dâhili batarya ve güneş panelleri aracılığıyla sağlıyordu.
Hubble’ın siyasi yönü
1970 yılında NASA iki komite kurdu; biri uzay teleskobu projesinin mühendislik yanıyla diğeri ise bu çalışmanın bilimsel hedeflerinin belirlenmesi ilgilenmek içindi. Bu komiteler kurulduktan sonra NASA’nın önündeki ikinci engel: dünyada kurulacak herhangi bir benzer cihaz ile karşılaştırıldığında bu aletin çok daha yüksek olan maliyetinin karşılanmasını sağlamaktı. ABD Kongresi teleskop için öngörülen bütçenin birçok öğesini sorguladı ve o dönem olası aletler ve teleskop için gerekli donanım hakkında oldukça detaylı çalışmasını içeren planlama safhalarının bütçelerini kısıtladı. 1974’te Gerald Ford tarafından bütçeye getirilen kısıtlamalar yüzünden teleskop projesinin bütün fonu kesildi. Buna karşılık olarak, gök bilimciler arasında ülke çapında bir çok çalışma yürütüldü. Birçok gök bilimci Kongre üyeleri ve Senato üyeleri ile yüz yüze görüştü ve büyük katılımlı bir mektup gönderme kampanyası düzenlendi. Ulusal Bilimler Akademisi bir uzay teleskobuna duyulan ihtiyaç ile ilgili bir rapor yayınladı ve sonuçta Senato daha önce Kongre tarafından onaylanan bütçenin yarısını kabul etmeye ikna oldu. Fon tartışmaları projenin büyüklüğünde bir küçülmeye gidilmesine yol açtı; planlanan ayna çapı 3 m’den 2.5 m’ye indirilirken, diğer harcamalara da kısıtlama getirildi ve teleskop donanımı için daha etkili ve sınırlı bir tasarım ile yapılacak harcamaya izin verildi. Ana teleskopta kullanılacak sistemin denenmesi için düşünülen 1.5m çapındaki ön çalışma teleskobundan vazgeçildi ve bütçe için Avrupa Uzay Ajansı’nın araştırmasına karar verildi. ESA, Avrupalı gök bilimcilerin teleskobun gözlem süresinin en az % 15’inde yer almalarının garanti edilmesi karşılığında teleskobu destekleyecek güneş pillerinin ve ABD’de teleskop üzerinde çalışacak teknik personelinin sağlanmasına kadar teleskop için gereken birinci nesil cihazlara kaynak yaratılmasına ve bunların teminine karar verdi. Kongre 1978 yılında 36,000,000 US$’lık fonu onayladı ve LST’nin (LST, teleskobun önceki adıdır.) tasarımı en erken 1983 yılında bitirilip fırlatılmak üzere başladı. 1983 yılında teleskoba şu isim verildi: Hubble. Peki bu isim nereden geliyor. Edwin Hubble; evrenin genişlediğini keşfederek 20. yüzyılın çığır yapan gök bilimcidir. Amerika birleşik Devletleri bu Uzay teleskobunu açan keşiflerinden birini yapmasının sebebi o dönemde Sovyetler Uzay Yarışında önde idi ancak 1999 yılında batması ile de bu yarış sona erdi.
Hubble Uzay Teleskobu, yeryüzünde yani dünyamızda bulunan pek çok teleskoptan çok daha iyi ve başarılı fotoğraflar çekebilmektedir. Bunun sebebi Uzay’da herhangi bir ışık kirliliğinin bulunmamasıdır.
Hubble’ın Yaptıkları
- Hubble teleskobu yardımıyla elde edilen veriler sayesinde evrenin yaşı çok hassas olarak belirlendi (14 milyar yaşında olduğunu tahmin ediyoruz)
- Bir kuyruklu yıldızının Jüpiter çevresinde dönmekte olduğu ve gezegene çarpacağı fark edilince, kuyruklu yıldızın çarpışı ve gazlardan oluşan dev gezegen tarafından yutuluşu Hubble ile izlendi.
Hubble, NASA’nın en başarılı ve en uzun süreli bilim görevlerinden bir tanesidir. Yüzbinlerce görüntüyü Dünya’ya geri göndererek astronominin birçok büyük gizemine ışık tuttu ve tutmaya da devam ediyor.
Kaynak: NASA ve ESA, Wikipedia
