Çin, Ay’dan taş ve toprak numuneleri getirmek üzere tasarlarnan uzay aracını bu hafta fırlatmayı planlıyor.
Adını antik Çin ay tanrıçasından alan Chang’e-5 aracı, bilim insanlarının Ay’ın kökeni ve oluşumu hakkında daha fazla bilgi edinmesine yardımcı olabilecek materyaller toplamaya çalışacak. Mars’tan da numune getirme planı yapan Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA) ilk defa uzaktan numune alma yeteneğini test edecek.
Başarılı olma durumunda, Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği’nin ardından Ay’dan numune alan üçüncü ülke olacak.
1959’da Sovyetler Birliği, başka bir gök cismine ulaşan ilk insan yapımı nesne olan Luna 2’yi Ay’a çarptırma görevini başardığından bugüne az sayıda ülke Ay’a araç gönderme girişiminde bulundu.
İlk olarak Apollo programında, Amerika Birleşik Devletleri 1969’dan 1972’ye kadar altı uçuşta 382 kg kaya ve toprak geri getirdi.
Sovyetler Birliği, 1970’lerde üç başarılı numune getirme görevi gerçekleştirdi. Sonuncusu Luna 24, 1976’da Mare Crisium veya “Sea of Crises” ten 170.1 gram numune aldı.
Önümüzdeki günlerde başlatılması planlanan Çin’in sondası, Oceanus Procellarum veya “Fırtınalar Okyanusu” olarak bilinen devasa bir lav ovasında daha önce ziyaret edilmemiş bir alandan 2 kg numune toplamaya çalışacak.
Brown Üniversitesi’nden gezegen bilimci James Head, “Ay’ın Apollo-Luna bölgesinden getirilen toprak ve taş örneklerinin, Ay’ın yapısını anlamamız açısından kritik önem taşımasına rağmen, Ay yüzeyinin sadece yarısından daha azını kapsayan bir alandan toplanan örnekler incelendi” dedi. Ayrıca, Ay’ın yörüngesindeki araştırma araçlarının uzaktan algılama teknikleri kullanarak elde ettikleri veriler, Apollo-Luna görevlerinde getirilen numunelerden tespit edilenden daha farklı kaya türleri, mineraloji ve yaş çeşitliliği gösterdiğini de söyledi.
James Head, “Ay bilimcileri, önceki keşiflerden sonra ortaya çıkan pek çok sorunun ancak birçok farklı alandan toplanacak numuneler ile cevaplanabileceğini savunuyorlar” dedi.
Chang’e-5 görevi, Ay’ın ne kadar süreyle volkanik olarak aktif kaldığını ve manyetik alanının, herhangi bir yaşam biçimini güneşin radyasyonundan koruma özelliğinin ne zaman sona erdiği gibi soruları yanıtlamaya yardımcı olabilir.
Sonda, ayın yörüngesine girdikten sonra, yüzeye bir çift araç indirmeyi hedefliyor. İndikten sonra ilk olarak zemini delecek ve ardında özel bir kıskaç kol ile yüzeyden toprak ve kaya örneklerini toplayacak. Numuneler toplandıktan sonra araç yüzeyden yükselerek yörüngede bekleyen modüle kilitlenecek ve Dünya’ya dönüş yolculuğu başlayacak.
Çin, 2013’te ilk ay inişini yaptı. Ocak 2019’da ise Chang’e-4 sondası Ay’ın uzak (karanlık) tarafına indirerek, bir ilki gerçekleştirdi.
Önümüzdeki on yıl içinde Çin, güney kutup bölgesinde insansız keşif yapmak için robotik bir baz istasyonu kurmayı planlıyor.
2020’ler boyunca Chang’e-6，7 ve 8 misyonları ile geliştirilecek ve insanlı inişlerden önce 2030’lara kadar genişletilecek.
Çin, 2030’a kadar da Mars’tan numune almayı planlıyor.
Kaynak: Wikipedi, Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA), Avrupa Uzay Ajansı (ESA)
