ABD 4 Temmuz’da Bağımsızlık Günü’nü kutlarken, güneş kendi daha güçlü havai fişek gösterisini düzenledi.
Yıldız havai fişekleri, kısmen Dünya’ya yönelen ve NASA’nın yıldızımızın yörüngesindeki Güneş ve Heliosferik Gözlemevi (SOHO) tarafından gözlemlenen iki güneş fırtınası veya koronal kütle atımı (CME) şeklinde geldi. CME’ler yüklü parçacıklardan oluşan bir milyar ton kadar plazma içerebilir ve dolayısıyla kendi manyetik alanlarını da beraberinde taşırlar.
NASA, plazma adı verilen iyonize gazın devasa fırlatılışının 7 Temmuz Cuma günü Dünya’ya çarpacağını öngörmektedir. CME’lerin içindeki yüklü parçacıklar gezegenimizin manyetik alanı olan manyetosfere çarptığında, jeomanyetik fırtına adı verilen büyük karışıklıklara yol açabilirler.
Bu fırtınalar, küresel konumlandırma sistemi (GPS) gibi hizmetleri olumsuz etkileyebilecek uyduları etkilemenin yanı sıra, Dünya yüzeyindeki güç ve iletişim altyapısını da bozabilir.
Uzay Hava Durumu fizikçisi Tamitha Skov, SOHO’nun Geniş Açı ve Spektrometrik Koronagraf Deneyi (LASCO) tarafından kaydedilen her iki CME’nin görüntülerini Twitter beslemesi. Skov şöyle yazdı: “Bizim #Güneş kutluyor #Temmuz4 kendi özel havai fişekleriyle! İki adet kısmen Dünya’dan yönlendirilmiş #solarstorms (diğer adıyla CME’ler) yolda. İkinci fırtına ilkini yakalayacak ve bize 1,2 yumruk atacak. Model tahminleri çarpışmanın 7 Temmuz’da gerçekleşebileceğini gösteriyor. NASA model çalışmalarını daha sonra yayınlayacağım.”
Güneşimiz #Temmuz4’ü kendi özel havai fişekleriyle kutluyor! Kısmen Dünya tarafından yönlendirilen iki #güneşfırtınası (diğer adıyla CME’ler) yolda. İkinci fırtına ilkine yetişerek bize 1,2’lik bir yumruk atacak. Model tahminleri etkinin 7 Temmuz’da gerçekleşebileceğini gösteriyor. Bir sonraki NASA model çalışmalarını yayınlayacağım. pic.twitter.com/gtJwgcYS4Z5 Temmuz 2023
Uzay hava durumu uzmanı, söz verdiği gibi, NASA’dan Chris Stubenrauch tarafından oluşturulan her iki CME’nin modellerini paylaştı ve yıldızsal madde çıkışlarını güneş fırtınalarının “çift yumruğu” olarak tanımladı.
İlk tweet, NASA’nın daha yavaş olduğunu ve Cuma günü sabah 8’den (EDT) önce varacağını ve çoğunlukla kuzeydoğuya yöneleceğini tahmin ettiği ilk CME’yi gösterdi.
Güneş #4Temmuz’da çift yumruk #güneşfırtınaları başlatıyor! NASA tahminlerine göre 7 Temmuz UTC öğleden önce etkisini gösterecek. İlk fırtına daha yavaş ve çoğunlukla kuzeydoğuya doğru ilerleyecek. İkincisi daha hızlı ve daha çok doğrudan vuracak. Hızlı güneş rüzgarı takip ediyor. Orta enlemlerde #aurora ile G1 seviyesi mümkün. pic.twitter.com/HhVIsgZcDr5 Temmuz 2023
İkinci CME uzayda daha hızlı bir şekilde ilerliyor ve Skov’un deyimiyle Dünya’ya daha çok “doğrudan çarpacak” ve hafifçe güneye doğru yönelecek. Dünya’ya 7 Temmuz’un erken saatlerinde ulaşması bekleniyor.
İşte ikinci, daha hızlı #güneşfırtınası, daha doğrudan bir vuruş, ancak biraz güneye doğru gidiyor. NASA/M2M’den Chris Stubenrauch sayesinde yine bağımsız olarak modellenmiştir. pic.twitter.com/mvAfFsut165 Temmuz 2023
CME’lerin, Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA) tarafından elektrik şebekesinde dalgalanmalara yol açabilecek ve uzay aracı operasyonlarını etkileyebilecek küçük olaylar olarak tanımlanan G-1 seviyesinde bir jeomanyetik fırtınayı tetikleme olasılığı bulunduğunu da sözlerine ekledi.
Bağımsızlık Günü’nün havai fişekleri çoktan bitmiş olsa da, CME’ler bu kez Dünya üzerindeki atmosferin yükseklerinde başka bir muhteşem ışık gösterisine neden olabilir. Yüklü parçacıklar Dünya’nın manyetosferindeki manyetik alan çizgileri boyunca ilerlediklerinde aurora adı verilen parlak, renkli görüntüler oluştururlar. Bunlar genellikle Dünya’da sadece kutuplara yakın yüksek enlemlerde görülebilir, ancak bu güçlü CME’ler daha düşük orta enlemlerde görülebilen auroralara yol açabilir.
NOAA, G-1 jeomanyetik fırtınalara bağlı auroraların ABD’de Michigan ve Maine’e kadar güneyde sıklıkla görülebileceğini de ekliyor.
