Rusya’ya büyük bir patlamaya yol açan ateştopu olayından sonra herkes aynı soruyu sormaya başladı: Bu tür olaylar ne sıklıkta olur ve önceden tespit edilemez mi?
Aslında cevap çok kısa: Sandığınızdan çok daha fazla ve tümü tespit edilemiyor.
Dünya’nın yörüngesinden geçen güneş sistemi kütleleri milimetrik toz boyutundan (ateş topu üreten), kilometre boyutunda asteroid (toplu imhaya yol açabilecek) büyüklüğü arasında değişir. Bunların sıklığı ise boyutuna göre, saniyede 1000 adet milimetrik meteor atmosfere girerken, her 100 milyon senede bir 10km çapında asteroid gezegenimize çarpar.
Rusya’ya düşen meteorun yaklaşık olarak 17 metre çapında olduğu tespit edildi, zaten 1 metre çapından daha büyük olmayan meteorlar yeryüzüne bu kadar yaklaşamadığı biliniyor. 1908 yılında Tunguska’da yaşanan olaya 50 metre çapında bir asteroidin yol açtığı tahmin ediliyor.
Yeryüzüne ulaşmadan atmosferde yanan asteroidlerin ne sıklıkta olduğunu aslında çok iyi bilmiyoruz çünkü yeterli miktarda bu amaç için kullanılan gözlem cihazları yok, teleskopla ile tespit edilmek için çok küçükler.
Aslında bunları tespit eden askeri uzay izleme istasyonları var. Amerikan savunma ve enerji birimleri tarafından nükleer silah ve roketlerin yaydığı ısıları tespit etmek için kullanılan uydular mevcut. Profesör Peter Brown 2002 yılında, 1994 ile 2002 yılları arasında gerçekleşen 300 büyük çaplı ateştopu olayının verilerine erişmek için askeri yetkililerden gerekli izni almıştı ve daha sonra da bununla ilgili bir bilimsel çalışma yapmıştı.
Profesör Brown bu konuda yaptığı çalışmalar sonucu kısaca şu sonuçlara vardı:
- 10 cm çapında her bir kaç dakikada bir,
- 1 m çapında olanlar her bir kaç ayda bir,
- 10 m çapında olanlar her bir kaç yıl ile 10 yıl arası bir zamanda,
- 100 m çapında olanlar ise her birkaç bin yılda bir atmosfere giriyorlar.
Rusya’ya düşen meteor bu yüzyılın en büyüğü olara tarihe geçti fakat bu da çok doğru olmayabilir çünkü yeryüzünün büyük bir kısmında yerleşim yeri bulunmuyor ve oralara düşen meteorlar farkedilmiyor. Bunlara örnek verilecek olunursa, 13 Ağustos 1930 da Brezilya Tunguskası ve 11 Aralık 1935 de Guyana Tunguskası kayda geçmemiş ve unutulmuştur.
Malesef Amerikan askeri yetkilileri 2009 yılından sonra ateştopu gözlem verilerini bilimadamları ile paylaşmaya son vermişlerdir ve bilimadamlarının başka gözlem yöntemleri arayışına itmiştir.
Sonuç olarak, Rusya’ya düşen büyüklükteki meteorları öncede tespit etmek bilimadamları için hiç de kolay değil.
Kaynak: Geert Barentsen. Gökbilimci. Blog.barentsen.be
Fotoğraflar: USA Today, AP
