Karadelikler

ÖNERİLENLER

Karadelikler

Her yıldız karadeliğe dönüşemez.

Sadece 1000’de 1’inin kütlesi yeterli büyüklüktedir.  Karadelikler bilim kurgunun efsanevi kozmik elektrikli süpürgeleri değildir.  Kendi halinde ki gezegenleri öylece silip süpürmezler.  Sizin karadeliğe gitmeniz gerekir.  Giderseniz de göreceğiniz son şey o olabilir.

Karadelikler Nasıl Oluşur ?

Kütleleri büyük olan dev yıldızlar nükleer yakıtlarını tüketince sıcaklıklarını kendi çekim kuvvetlerine karşı koyacak derecede koruyamazlar.  En büyük yıldızlar karanlıkta sönüp kaybolur, geriye sadece çekim kuvvetleri kalır.  Yıldızın kendisi büzülüp uzayın karanlığından bile daha karanlık bir hal alır.

 

Karadeliklerin Çekim Gücü

Olaya en basitten başlayarak bütüne ulaşalım.  İstanbul’u düşünelim hergün karşımıza yeni birşeyler çıkar ama bir şey hiç değişmez, yerçekimi.  4 buçuk milyar yıldır Dünya’nın yerçekimi değişmedi. Peki ya onu değiştirebilseydik.  Yer çekimi Einstein’ın ortaya koyduğu üzere  uzay-zamanın bükülmesinden ibarettir.  Uzay sonsuza kadar genişleyebilir, büzülebilir, bükülebilir.  Dünya’nın büyüklüğü veya özkütlesi biraz farklı olsaydı, yerçekimide değişirdi.  Sonsuz bir ihtimaller silsilesi var.İstanbulluların 1 G olarak ölçülen Dünya’nın yerçekimi ile araları gayet iyi.  İstiklal caddesinde yerçekimini devre dışı bıraktığımızı varsayalım.  Hareket halinde olan insanlar ve cisimler havalanır.

Peki yerçekimi 8 veya 9 G’ye çıkarırsak.  Tam hızda dönüş yapan bir savaş uçağı pilotunun hissediceği kuvvet yaklaşık olarak bu.  Birkaç dakika size birşey olmaz ama rahatta edemezsiniz.

kutular
Solda 1 G yerçekimi kuvveti sağda ise 8 G yerçekimi kuvveti uygulanan kutular.
100 bin G 'de yangın muslukları bile kendi devasa ağırlıklarıyla ezilirler. 
100 bin G ‘de yangın muslukları bile kendi devasa ağırlıklarıyla ezilirler.
Ama milyonlarca G'de ışık bile çekim gücüne boyun eğer. Işık yine mutlak hızında gider ama kaçış yolu yoktur.
Ama milyonlarca G’de ışık bile çekim gücüne boyun eğer. Işık yine mutlak hızında gider ama kaçış yolu yoktur.

Karadelikler Nasıl Gözlemlenir ?

Aşağıdaki mavi yıldızın yanında, keşfedilen ilk karadelik Cygnus-X1 var.  Ama şuan görünmüyor.  Peki böylesine karanlık ve uzaktaki bir şeyi nasıl bulduk ?

yildizkr

Buna başka bir ışık türüyle baktık. X ışınlarıyla.

krdlk2

 

X ışınları kullanarak baktığımızda  mavi yıldız görünmüyor.  Çünkü yüzey sıcaklığı 30 bin derece.  Ama karadeliğin dışındaki gaz çemberi x ışınlarıyla gözlemlendiğinde 100 milyon santigrat dereceydi.

 

krdlk3

 

Büyük mavi yıldızın hortumlanan atmosferi giderek büyüyen yanan bir disk olmuştur.  Buda dönerek nihayetinde karadeliğe dönüşür.  Yoğun çekim gücü mavi yıldızın gazını bir ölüm spiraline doğru çeker.  Gaz uzay-zaman sınırlarını aşarak görünmez olur.

Olay Ufku Nedir ?

Karadeliği evrenin geri kalanından ayıran kaçınılmaz sınıra Olay Ufku denir.  Bir yıldızın olay ufku, yıldızın çökmeden önceki kütlesiyle orantılıdır.

karadelik4

 

Bizim gördüğümüze göre diskteki madde olay ufkuna yaklaşırken yavaşlıyor.  Ona temas etmiyor.

karadelik5

 

 

Olay ufkunu belirleyecek herhangi bir maddesel yapı olmadığından olay ufkuna giren, girdiğinin farkında olmaz.  Fazla yaklaşmamakta fayda var.Ama o gaz spiralinde olsaydınız, göz açıp kapayıncaya kadar olay ufkundan geçip gidenin geri gelmediği, keşfedilmemiş bir yere giderdiniz.

 

karadelik6

 

Ama ondan önce olay ufkundan bir şekilde canlı kalmayı başararak çıkarsanız, geriye bakınca evrenin akıbetinin bütünüyle gözler önüne serildiğini görebilirsiniz.  Nasıl mı? Çünkü; uzay-zaman karadeliğin yoğun çekimi yüzünden büküldüğünde zaman sınıra kadar esner.  Ama ne olay ufkundan ötesini bilinen yasalarla açıklama olanağı vardır, ne de orada ne olup bittiğini bilmenin bir yolu vardır.  Tabi gitmediğimiz sürece.

En Yakın Karadelik Nerede ?

Düzinelerce galaksinin merkezleri incelendiklerinde, her seferinde bir süper kütleli karadelik bulundu.  Bizim galaksimizde bir istisna oluşturmuyor.

karadelikler

Galaksimizin merkezine en yakın yıldızlar saatte 40 milyon km’den daha hızlı hareket eder.  Onları bu hızda hareket ettiren ney peki? Tek mantıklı açıklaması merkezde 4 milyon Güneş kütlesine sahip birşey olmasıdır. 4 milyon güneşin kör edici ışığı nerede peki? Göremediğimize göre bir karadeliğin içine hapsolmuş demektir.  Dünya yeterince uzakta olduğu için güvende.  Ama öteki gezgenler bu kadar şanslı olmayabilir.

Karadeliğin İçinde Ne Var ? 

Bilimin henüz keşfetmediği bir yerden bahsediyoruz.  Karadeliğin merkezinde henüz keşfedilmemiş fizik kuralları var olabilir.  Bir karadeliğin içinden sağ çıkarsanız, evrenimizde başka bir yer yada zamanda ortaya çıkabilirsiniz.  Einstein görelilik kuramının ilk emrinide alt etmiş olursunuz.  Işıktan hızlı gitmeyeceksin.  Uzayda hiçbirşey ışıktan hızlı hareket edemez ama uzay boşluk demek değildir.  Uzay esneyebilir, bükülebilir, deforme olabilir.  Böyle olunca zamanda deforme olur.  Einstein uzay ve zamanın aynı şeyin iki farklı yönü olduğunu keşfetti.  Uzay-Zaman.

Uzay-zamanın yapısıda sizi her yere, her hızda götürmek için deforme olabilir.  Karadeliklerin evrenimizin geçitleri olması bu yüzden mümkün.  Bu galaksiler arası metro sisteminde uzay-zamanın en uzak noktalarına kadar gidebilirsiniz. Yada daha hayret verici bir yere ulaşırsınız.

Kendimizi bambaşka bir evrende bulabiliriz.Ama o evren bizim evrenimizin sadece küçük bir parçası olan karadeliğin içine nasıl sığar? Bir karadelik  olağanüstü çekim gücüyle içindeki bütün bir evrenin uzayını bükebilir.

cosmos

Dünya’nın yer çekimi bize yük gibi gelebilir.  Ama sönmüş bir yıldızın içinde olanla kıyasla çok zayıftır.  Bildiğimiz kadarıyla bir dev yıldız sönüp karadeliğe dönüşünce merkezindeki aşırı özkütle ve basınç, evrenimizin doğumuna yol açan büyük patlamaya benzer bir etki yaratır.  Karadelik içindeki bir evreninde kendi karadelikleri oluşabilir ve onlardan da başka evrenlere geçilebilir.  Belki bizim evrenimizde böyle oluşmuştur.

  • Kim bilir bir karadeliğin içi nasıl görmek istiyorsanız belki de etrafınıza bakmalısınız.

 Kaynak:Cosmos: A Spacetime Odyssey

ÖNERİLENLER

YORUMLAR

  1. Şahsım adına isterdim, Sonuçta elbet öleceğim, imkan olsada bu şekilde ölsek.

  2. Bu bilgiyi dinimizle birleştrirsek eğer:
    * Dinimizde <> vardır.Biz bu katın en altındayız. .O katlara da bazı geçişler vardır işte o geçişler ya kardeliklerse

  3. Bu yazıda daha önce bilmediğim ve yanlış anlamış da olabileceğim bi şey keşfettim.”galaksimiz içindeki yıldızların karadelik etrafında döndüğü ,ona yakın oldukları için de çekim gücü sayesinde hızlarının 40.000 km’ye çıktığını” anladım. Doğru mu anladım merak ediyorum.

  4. Sonu olmayan bir zaman-uzay kurmacası var onu anladım.Meydana gelen olayları dizayn eden, tanrı tarafından mı? yoksa bir çeşit kanun dizisi mi acaba ?

  5. Son yazıya göre biz karadeliğin için de olabilirsek o Zaman dünyadan çıkıldığında uzaya varıyoruz o Zaman da karadeliğin içimi uzay oluyor yoksa karadelik mi dünya oluyor yani sonda ki cümle akıl karıştırıcı ama eğer biz karadeliğin içindeysek ve uzay da içinde oluşuyorsa uzay Nasıl büyüyorsa karadelikte o kadar büyür ve bir ana karadelik oluşmaz mı cevap lütfen ????

  6. *40 milyon km/sa
    fakat orada benim anladığım kadarıyla bir kavram karmaşası var. cümle düzgün kurulamamış olabilir bilemiyorum. Şöyle ki; yıldızları bu hızda hareket ettirmek için bir kara deliğin kütle çekim kuvveti kendi başına zaten yeterlidir. Kara deliğin içine hapsolmuş sözü geçen “4 milyon güneş kütlesine sahip” bir cisme ihtiyaç olmaz.

  7. Güzel bir yazı olmuş kuasar beyaz delik ve solucan deliği hakkında da bir yazı beklerim 😉

  8. Selamünaleyküm.. Ya uzay bilimiyle ilgilendik ilgileneli ne zaman bir konu açılsa ne zaman bi belgesel seyredelim desek dönüp dolaşıp sözü videoyu animasyonu vs ilgili ne varsa önce büyük patlamaya (Yeni yeni büyük patlamalar’a dönüşmeye başladı ya hayırlısı) sonra ‘karadelik’e getiriliyor.. Tamam burada ayrı konu olarak paylaşılmış.. Ama inanın gına geldi.. Bide karadelik’in peşini bırakmayan kardeşi zamanı bükme.. Zamanda yolculuk var.. (Durun kusura bakmayın.. Yüksek müsaadenizle ara veriyorum.. Bükülen zamandan düşen mağara adamı uzaydan gelen tuhaf yaratığı işaret ediyor.. İşaret diliyle “sen bana benziyorsun da bunun hiç alakası yok gibi görünüyor” diyor sanırım.. Şunlarla ilgileneyim geldikleri gibi gitsinler.. )
    Teşekkür ederim, herkese sevgiler saygılar efendim.

  9. Karadelik belirli enerjilere sahip bir araya gelmiş gezegenlerin bulunduğu yerde oluşur. Karadeliklerin orta kısmında cisimler yüksek hız kazanırlar. Belirli tesadüf dizilimle oluşmuş gezegenler oluşturdukları enerji alanlarıyla merkeze gelen tüm cisimler adeta ışınlanmış şeklinde yol alırlar. Rengi farklı görünen bu dairesel alan çok güçlü birleşmiş enerji alanlarının merkezidir. Ümit Edikli 05.11.2017

  10. Kara delik..kara madde..uzay..enerji güneş..alemlerin rabbi her seyi kusursuz harika yaratmış..insan oglu halen savaş.kin dusmanlıkla ugrasıyor..

FARKLI BİLGİLER