Ay’da Bolca Gümüş Var

ÖNERİLENLER

1900’lü yılların başında en çok sevilen şarkıların arasında yer alan ‘By the Light of the Silvery Moon’ (Gümüş Ay’ın Işığında) sadece şiirsel bir şarkı değil aynı zamanda da kehanetsel bir şarkıymış. Geçen yıl ay’ın yüzeyine araştırma amacı ile çarptırılan NASA aracı ay’ın yüzeyinde gümüş buldu.

Geçen yıl, ekim ayında, NASA ay’ın güney kutbu yakınına bir aracını çarptırmıştı, yakın zamanda yayınlanan araştırma sonuçlarına göre, LCROSS denilen bu operasyonda çarpışma sonrası kalkan toz bulutunun yüzde 5.6 sının su olduğu belirtiliyor. Ayrıca benzeri miktarda suyun ay’ın donmuş yüzey tabakasının altında da olabileceği söyleniyor.  NASA’nın Kaliforniya’daki AMES araştırma merkezinde önde gelen bilimadamlarından Anthony Colaprete çarpışmanın gerçekleştiği bölgede 10 kilometre çapında bir alanda 3.5 milyon metreküp suyun olabileceğini tahmin ediyor.

Çarpışmayı analiz eden diğer uzay aracı toz bulutunda başka kimyasal maddelerde tespit etti. NASA’nın Baş ay araştırmacısı Michael Wargo incelemeyi, içi kirli bulaşık suyu bulunan bir mutfak lavabosunu incelemeye  benzeterek bu karışık maddelerler kümesinde faydalı olabilecek başka maddeler keşfedilebileceğini söyledi.
Büyük sürprizlerden birisi de çarpışmadan birkaç saniye sonrası tespit edilen gümüş oldu. Anthony Colaprete ve çalışma arkadaşları gümüşün hemen yüzeyin altında bir katman olarak bulunduğundan şüpheleniyorlar.

Kızılötesi ışınlarlarla yapılan analizde tespit edilen gümüş miktarının oluşabilmesi için  Apollo astronotlarının ay’dan dünya’ya getirdiği kayalarda ölçülen miktardan çok daha fazla yoğunlaşmış gümüş olması gerekiyor. Dünya’da gümüş su akıntısı gibi jeolojik işlemlerle yoğunlaşıyor, fakat bu durum ay için geçerli değil.
Peki gümüşü yoğunlaştıran nedir? Bir teoriye göre civa ve mağnezyum gaz haline geçebilen elementler (uçucu) ay’ın yüzeyinde serbest bir atom olarak geziniyorlar ta ki LCROSS’un çarptığı “soğuk tuzak” denilen daimi karanlık olan bir kratere çarpıp yapışana kadar.

Gümüş genellikle uçucu olarak bilinmez fakat heyette yer almayan Vaşingtonda Pasifik Kuzeybatı Ulusal Araştırma Labotuvarından  (Pacific Northwest National Laboratory, Richland, Washington) Robert Wegeng havasız ve o ısı koşullarında gümüşün de gaz haline geçebileceğini söylüyor. Telluriyum, indiyum ve selenyum gibi faydalı metallerin de aynı şekilde hareket edebiliceğini belirtiyor.

Teksas Ay ve Gezegen Enstitüsünden Paul Spudis ise kızılötesi ölçüm konusunda biraz temkinli “Yüzey araştırmasına ihtiyacımız var” diyor ve ekliyor “Yayılan ışınlar hakkında kıyamet gününe kadar tartışabiliriz ama ben tam olarak inanmadan önce yerinde ölçüm yapılmasını istiyorum”.

Kaynak: New Scientist – Dana Mackenzie (Ref :Science vol.330 p.468)
Çeviri: Uzay.org Uzay Bilimleri Haber Sitesi
Uzay Bilimi Ref# : 2010102301

ÖNERİLENLER

YORUMLAR

FARKLI BİLGİLER